Opis pomiarów

Analiza składu ciała pacjenta wykonywana jest w naszej przychodni aparatem „TANITA”.
Do wykonania tego badania wykorzystana jest impedancja prądowa czyli tzw. bioimpedancja.

Badanie polega na zmierzeniu impedancji tkanek organizmu, przez które jest przepuszczany prąd elektryczny o niskim natężeniu i określonej częstotliwości. Pozwala to na bezinwazyjne i szybkie określenie składu ciała , w tym zawartości tkanki tłuszczowej oraz beztłuszczowej masy, na którą składa się masa wody, kości i mięśni.

Analiza składu ciała przedstawia wiarygodny obraz osiągniętych efektów diet , zabiegów i ćwiczeń odchudzających. Ocenia nawodnienie organizmu, co w przypadku niedostatecznej hydratacji może być przyczyną wielu dolegliwości.

Zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie :
• FAT – Masa tkanki tłuszczowej w %
• FAT – Masa tkanki tłuszczowej w kg

Ustalana jest w stosunku do masy ciała. Ograniczenie poziomu tłuszczu w organizmie wykazało zmniejszenie ryzyka wystąpienia pewnych schorzeń , takich jak wysokie ciśnienie krwi , choroby serca , cukrzycy i nowotwory.
Tkanka tłuszczowa znajduje się głównie w warstwie podskórnej (wzmacnia i nadaje skórze elastyczność) oraz otacza niektóre narządy wewnętrzne. Komórki tłuszczowe uwalniają tłuszcz, jako materiał energetyczny dla procesów oddychania komórkowego, w miarę zapotrzebowania organizmu (jest również materiałem zapasowym).

Poza magazynowaniem tłuszczów tkanka tłuszczowa pełni również rolę warstwy termoizolacyjnej dla organizmu oraz ochronnej dla niektórych narządów (np. nerek).
Tkankę tłuszczową można podzielić na dwa rodzaje na tkankę tłuszczową białą oraz brązową. Tkanka tłuszczowa biała pełni zasadniczo funkcję magazynującą, chroni organy wewnętrzne przed urazami mechanicznymi. Tkanka brązowa bierze udział w termogenezie, zamianie energii na ciepło. Jest jej niewiele w naszym organizmie. Tkanka tłuszczowa pełni także funkcję wydzielniczą. Nasuwa się pytanie czym pod względem budowy różnią się oba rodzaje tkanek, otóż:
• tkanka tłuszczowa biała – zbudowana jest z dużych komórek tłuszczowych (adipocytów), w których znajdują się małe ilości cytoplazmy, małe jądro, a większość stanowi tłuszcz (około 85 %).
• tkanka tłuszczowa brązowa – zbudowana jest z mniejszych komórek tłuszczowych (adipocytów), w których znajdują się mitochondria i nieco mniejsza niż w białek ilość tłuszczu.

Tkanka tłuszczowa kumuluje się pod skórą (podskórna) oraz wewnątrz organizmu np. przy nerkach oraz innych narządach (brzuszna). Zależnie także czy jesteś kobietą, mężczyzną czy masz budowę typu jabłko czy gruszka tłuszcz rozkłada się w nieco innych partiach. U mężczyzn i w figurze typu jabłko znajduje się w głównej mierze w okolicach twarzy, karku, brzucha, klatki piersiowej. W przypadku kobiet lub budowie typu gruszka tłuszcz znajduje się głównie na udach, pośladkach, biodrach. Różnice w rozmieszczeniu u kobiet i mężczyzn wynikają z różnic hormonalnych i udziału estrogenu czy testosteronu. U kobiet więc, który mają wyższy poziom męskich hormonów zauważa się figurę typu jabłko.

Na podstawie dystrybucji tkanki tłuszczowej w poszczególnych rejonach ciała można ocenić zagrożenie zdrowotne. Wyróżnia się otyłość androidalną i ginoidalną. Pierwsza z nich – androidalna (inaczej: wisceralna, centralna, brzuszna, trzewna, „typu jabłko”) jest charakterystyczna dla mężczyzn – u kobiet z reguły pojawia się ona w okresie menopauzy, może także stanowić przejaw otyłości występującej rodzinnie. Otyłość androidalna charakteryzuje się nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w górnej połowie ciała, głównie wewnątrz jamy brzusznej w sieci krezki i w przestrzeni zaotrzewnowej. Otyłość ginoidalna (pośladkowo-udowa, „typu gruszka”) – typowa dla kobiet – charakteryzuje się występowaniem nadmiaru tkanki tłuszczowej w obrębie dolnej połowy ciała.

Muscle Mass – zawartość masy mięśniowej
• MM – Masa tkanki mięśniowej w kg

Masa mięśniowa obejmuje mięśnie szkieletowe , mięśnie gładkie ( mięśnie serca i przewodu pokarmowego) i wody zawartej w tych mięśniach . Pełni istotną rolę w kontroli metabolizmu.
Wraz ze wzrostem masy mięśniowej wzrasta zapotrzebowanie na energię , co pomaga w zmniejszeniu tkanki tłuszczowej i masy ciała.
Mięśnie
Najprostsze mięśnie w ciele człowieka to mięśnie gładkie odpowiedzialne za ruchy bezwiedne, takie jak rozszerzanie źrenic, skurcze jelit i żołądka. Mięśnie poprzecznie prążkowane umożliwiają poruszanie się. Mają bardziej złożoną budowę niż mięśnie gładkie i powstały później w procesie ewolucji. Specjalna grupa mięśni poprzecznie prążkowanych powoduje rytmiczne ruchy serca pompującego krew.

Układ mięśniowy (łac. systema musculorum) – istnieją dwa rodzaje mięśni, które przeciętnie stanowią 40% masy całego ciała. Typowy mięsień szkieletowy zbudowany jest z brzuśca oraz ścięgien. Brzusiec jest skupieniem włókien mięśniowych. Ma czerwone zabarwienie ze względu na obecność barwnika – mioglobiny. Większość mięśni ma jeden brzusiec, np. mięsień pośladkowy, niektóre mają ich jednak więcej, np. mięsień dwugłowy ramienia.
Najprostsze mięśnie w ciele człowieka to mięśnie gładkie odpowiedzialne za ruchy bezwiedne, takie jak rozszerzanie źrenic, skurcze jelit i żołądka. Mięśnie poprzecznie prążkowane umożliwiają poruszanie się. Mają bardziej złożoną budowę niż mięśnie gładkie i powstały później w procesie ewolucji. Specjalna grupa mięśni poprzecznie prążkowanych powoduje rytmiczne ruchy serca pompującego krew.

Podział mięśni
Mięśnie (łac. musculi) możemy podzielić na kilka rodzajów:
I. Pod względem topograficznym(w zależności od położenia):

• mięśnie głowy (łac. musculi capitis) i szyi (łac. musculi coli)
• mięśnie tułowia (łac. musculi trunci)
• mięśnie kończyn (łac. musculi extremitatum)
• mięśnie brzucha (łac. musculi abdominis)
• mięśnie klatki piersiowej
• mięśnie grzbietu

Wewnątrz mięśni znajduje się płynny syrop, zwany glikogenem. Stanowi on formę magazynowania węglowodanów. Składa się głównie z wody (w przeciwnym razie mielibyśmy w ciele suchą skrobię lub sproszkowany cukier). Glikogen to tylko jedna cześć węglowodanów na trzy części wody. Jest to, obok samej wody i białka w mięśniach, główny czynnik wpływający na wielkość masy mięśniowej w organizmie.
Woda wewnątrz komórek mięśniowych nie miesza się z glikogenem, zupełnie jak gdyby były ona przechowywane w oddzielnych częściach komórki. Oznacza to, że kreatyna powiększa mięśnie na swój sposób, a glikogen na swój i działania te się sumują.

FAT Fre Mass – beztłuszczowa masa ciała
• FFM – Masa tkanki beztłuszczowej w kg

Określa masę na którą składają się mięśnie , narządy wewnętrzne ( mózgowe) , płyny ustrojowe i kości . Beztłuszczowa masa ciała charakteryzuje się stałym stopniem uwodnienia i zawiera ok. 73-75% wody , 2-5% lipidów i 20% stałych czynników komórkowych.
Zmiany w ilości beztłuszczowej masy ciała polegają na rozwoju lub redukcji układu mięśniowego.

Beztłuszczowa masa ciała:

Skład masy ciała człowieka dzieli się na cześć beztłuszczową masę ciała nazywaną też ciałem szczupłym (LBM) (mięśnie, trzewia, kości) oraz tkankę tłuszczową. Beztłuszczowa masa ciała, czyli inaczej „ciało szczupłe” to mięśnie, kości, narządy wewnętrzne oraz komórki krwi ; jest ona odpowiedzialna za spalanie kalorii. Odpowiednia masa tej „tkanki” to warunek dobrej przemiany materii. Dobrze zatem, aby poziom beztłuszczowej masy ciała był odpowiednio wysoki. .

Zawartości wody w organizmie
• TBW – Całkowita zawartość wody w organizmie w %
• TBW – Całkowita zawartość wody w organizmie w kg

Woda odgrywa istotną rolę w wielu procesach organizmu i występuje w każdej komórce , tkance i narządzie. Utrzymanie prawidłowego poziomu wody zapewnia efektywne funkcjonowanie organizmu .

Poziom wody w organizmie zmienia się w sposób naturalny w ciągu dnia i nocy. Picie dużej ilości przed badaniem zwiększy wynik tkanki tłuszczowej a także masy ciała.

Ludzki organizm składa się w 55-75% z wody, która stanowi ponad połowę masy ciała. Oznacza to, że każdy z nas ma w sobie 38-45 litrów wody. Krew składa się w 83% z wody, mięśnie w 73%, tłuszcz w 25%, a kości w 22%.
Woda znajduje się w każdej komórce i narządzie. Pomaga min. utrzymywać stałą temperaturę ciała, transportować składniki odżywcze i produkty przemiany materii, nawilża skórę, „naoliwia” stawy.
Organizm przeciętnego człowieka zużywa około 2,3 litra wody dziennie. Wydalamy ją z wydychanym powietrzem, z moczem i potem.
Woda jest podstawowym składnikiem organizmu i po prostu eliksirem życia zapewniającym ewolucję. Tak człowiek jak i wszystkie inne rodzaje życia rozwinęły się w wodzie. Faktem jest, że człowiek nie tylko wyszedł z wody ale w około 2/3 jest z niej zbudowany. Mało wyobrażalne ilości przemieszczają się przez ciało człowieka. W ciągu 24 godzin przez nerki przepływa ok. 2000 l. a przez ludzki mózg 1400 l. Wypełniane, w tym czasie, przez wodę funkcje są bardzo różnorodne. Występuje ona jako budulec, rozpuszczalnik, środek transportu i chłodziwo. Stąd zrównoważona zawartość wody jest ważnym wymogiem właściwego funkcjonowania całego ludzkiego organizmu. Szczególnie wyraźnie świadczy o tym możliwość dłuższego przeżycia bez stałego pokarmu ale bez wody jedynie kilka dni. Dwie doby bez wody już powodują trwałe uszkodzenie organizmu.
Pomimo, że każdy wie jak ważne jest regularne i wystarczające zaopatrzenie ciała w wodę to większość osób ma całkowicie błędne przyzwyczajenia. A przecież niewystarczające zaopatrzenie w wodę znacząco zakłóca równowagę elektrolityczną i prowadzi do szybkiego upośledzenia różnorodnych funkcji organizmu przy długotrwałych i poważnie zagrażających życiu skutkach.

Body Mass Indeks – wskaźnik masy ciała
• Indeks masy ciała BMI

Oznacza zagrożenie chorobami metabolicznymi związanymi z nadwagą i otyłością np. cukrzyca , nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca, miażdżyca. Zbyt niski poziom koreluje z niedożywieniem , anoreksją a niekiedy nadczynnością tarczycy.
BMI (ang. Body Mass Index) to współczynnik masy ciała, który obliczamy dzieląc masę ciała (podaną w kilogramach) przez wzrost podniesiony do kwadratu (podany w metrach). Kalkulator BMI został opracowany na podstawie danych opublikowanych przez Światową Organizację Zdrowia.
BMI służy głównie do oceniania ryzyka wystąpienia groźnych chorób: miażdżycy, choroby niedokrwiennej serca, udaru mózgu, czy nawet nowotworów. Większość tych chorób ma swoje źródło w otyłości i właśnie dlatego kalkulator BMI to tak ważne narzędzie, które pozwala w łatwy sposób obliczyć swój wskaźnik masy ciała.
Pamiętaj, że im wyższy współczynnik BMI, tym większe ryzyko zapadnięcia na rozmaite schorzenia.

Zakresy wartości BMI
Dla osób dorosłych wartość BMI wskazuje[2] na:
a) wg podstawowej klasyfikacji:
• < 18,5 – niedowagę
• 18,5–24,99 – wartość prawidłową
• ≥ 25,0 – nadwagę
b) wg poszerzonej klasyfikacji:
• < 16,0 – wygłodzenie
• 16,0–16,99 – wychudzenie (spowodowane często przez ciężką chorobę lub anoreksję)
• 17,0–18,49 – niedowagę
• 18,5–24,99 – wartość prawidłową
• 25,0–29,99 – nadwagę
• 30,0–34,99 – I stopień otyłości
• 35,0–39,99 – II stopień otyłości (otyłość kliniczna)
• ≥ 40,0 – III stopień otyłości (otyłość skrajna)

Zalety i wady BMI
BMI jest bardzo prosty w użyciu, jest jednak dosyć niedokładnym wskaźnikiem nadwagi czy też ryzyka chorób z nią związanych. Kulturyści mogą mieć BMI wskazujące na skrajną otyłość, posiadając jednocześnie bardzo mało tkanki tłuszczowej. Związek między wielkością wskaźnika a ryzykiem chorób różni się między populacjami o różnych proporcjach ciała. I tak wśród Azjatów ryzyko cukrzycy jest znacząco wyższe przy niższych wartościach BMI[2].
O wiele dokładniejszym (lecz trudniejszym do zmierzenia bez specjalistycznej aparatury) wskaźnikiem jest procentowa zawartość tłuszczu w organizmie.
W praktyce klinicznej nie jest zalecane stosowanie wskaźnika BMI do oznaczania prawidłowej wagi ciała dla dzieci do ok. 14 roku życia, służą do tego tabele centylowe i odpowiednia interpretacja danych dot. wagi i wzrostu – głównie bierze się pod uwagę jaka jest różnica w tzw. kanałach centylowych wzrostu i wagi dla danego dziecka.

Wiek metaboliczny
• MA – Wiek metaboliczny
Służy do obliczania BMR i wskazuje średni wiek związany z typem przemiany materii. Jeśli wiek metaboliczny jest wyższy niż wiek rzeczywisty . Oznacza to , że trzeba zwiększyć tempo przemiany materii poprzez zwiększenie aktywności fizycznej , poprzez rozbudowę masy mięśniowej i zmniejszenie ilości tkanki tłuszczowej .

Metabolizm zwany inaczej przemianą materii to nic innego jak całokształt reakcji chemicznych i związanych z nimi przemian energii zachodzących w żywych komórkach, stanowiący podstawę wszelkich zjawisk biologicznych. Procesy te pozwalają komórce na wzrost i rozmnażania, zarządzanie swoją strukturą wewnętrzną oraz odpowiadanie na bodźce zewnętrzne.

Co to jest masa mineralna kości ?
• BM – Masa mineralna kości w kg

Jest to wskaźnik określający zawartość minerałów w kośćcu . Masa mineralna kości uzależniona jest od wieku , masy ciała stanu hormonalnego , stopnia osteoporozy.
Normy dla kobiet
Poniżej 50 kg – 1,95 kg
50 – 75 kg – 2,40 kg
Powyżej 75 kg – 2,95 kg

Normy dla mężczyzn
Poniżej 65 kg – 2,66 kg
65 – 95 kg – 3,29 kg
Powyżej 95kg – 3,69 kg
Mineralizacja kości
Jest to odkładanie się fosforanów wapnia w kościach. Stopień ich uwapnienia zależy od ilości wapnia pobranego w przewodzie pokarmowym z jedzenia i utraconego z moczem. Gospodarka wapniowo-fosforowa jest kontrolowana przez kalcytoninę (hormon wydzielany przez tarczycę, który obniża stężenie wapnia w osoczu krwi), parathormon (hormon wytwarzany w gruczołach przytarczyc, który pobudza wchłanianie wapnia i fosforanów do kości), a także witaminę D. Na dobry stan kości mają wpływ również androgeny i estrogeny, zaś niekorzystnie wpływają glikokortykosteroidy, które prowadzą często do osteoporozy.
Za słabą kondycję kości odpowiada nie tylko brak wapnia, pierwiastka, który bierze udział w tworzeniu i mineralizacji tkanki kostnej. Decydują o tym także inne witaminy i minerały. Najważniejsze z nich to: Witamina D, Magnez, Wit. K, Wit. C.
Eksperci zalecają 10 minut kąpieli słonecznej (wystarczy wystawić na słońce niewielki fragment ciała) przed nałożeniem kremu z filtrem. To pozwoli wytworzyć w organizmie tyle witaminy D, by przyswoić wapń zawarty w jedzeniu. Witamina D jest jedyną, którą organizm może samodzielnie produkować, a potrzebuje do tego tylko słońca. Gdy promienie UVB docierają do skóry, zawarty w niej cholesterol jest zamieniany w prowitaminę D. W ciągu 24 godzin prowitamina D – pod wpływem ciepła naszego ciała – przekształca się w witaminę D.

Ocena zawartości trzewnej tkanki tłuszczowej
• VF – Wskaźnik trzewnej tkanki tłuszczowej
Trzewna tkanka tłuszczowa to tłuszcz , który jest zgromadzony wewnątrz jamy brzusznej , wokół najważniejszych organów w jamie brzusznej . Z wiekiem następuje przesunięcie tkanki tłuszczowej w okolice brzucha przy stałej masie ciała .

Prawidłowy poziom tłuszczu trzewnego określamy w skali 1-59 .
Wynik 1-10 zmniejsza ryzyko wystąpienia pewnych chorób , takich jak choroba serca , wysokie ciśnienie krwi , wystąpienie cukrzycy typu 2 .
Wynik powyżej 10 pokazuje iż należy wprowadzić zmiany w stylu życia poprzez zmianę diety i lekkie ćwiczenia .
Otyłość brzuszna jest szczególnie groźna dla zdrowia. Otyłość trzewna jest częścią złożonego zespołu zaburzeń metabolicznych i stanowi ryzyko wystąpienia zmian biochemicznych, które prowadzą do rozwoju cukrzycy typu 2, choroby niedokrwiennej serca oraz udaru mózgu. Ten typ rozmieszczenia tkanki tłuszczowej może występować także u osób z prawidłową lub lekko podwyższoną masą ciała i stanowi wówczas czynnik ryzyka również dla tej grupy osób. Zagrożenie chorobą wieńcową i dyslipidemią narasta wraz ze wzrostem ilości trzewnej tkanki tłuszczowej. W odniesieniu do choroby wieńcowej i udaru mózgu ryzyko to jest niezależne od stopnia otyłości, a więc wystarczy sam fakt występowania otyłości brzusznej bez względu na stopień jej nasilenia. W odniesieniu do cukrzycy (nawet przy prawidłowo monitorowanej glikemii) zagrożenie chorobą wieńcową jest tym większe, im bardziej rozwinięta jest trzewna tkanka tłuszczowa . Znacznie groźniejsza w skutkach jest otyłość trzewna u mężczyzn, ponieważ testosteron nasila insulinooporność, natomiast u kobiet estrogeny osłabiają ją.

Podstawowa przemiana materii
• Wskaźnik podstawowej przemiany materii kcal BMR
BMR określa ilość kalorii jaką potrzebuje organizm do utrzymania podstawowych funkcji życiowych w czasie spoczynku ( oddychanie , trawienie , utrzymanie temperatury ciała itp.) .
Człowiek potrzebuje ok.70% podstawowej przemiany materii do prawidłowego trybu życia. Wyższy poziom BMR powoduje zwiększenie zapotrzebowania na kalorie. Dając naszemu organizmowi mniej kalorii przyczynimy się do zmniejszenia ilości tkanki tłuszczowej . Niska przemiana materii utrudnia utratę tkanki tłuszczowej i całkowitej masy ciała.
PPM z angielskiego BMR (Basal Metabolic Rate), określana jest inaczej tempem metabolizmu podstawowego. Jest to najniższa, niezbędna ilość energii jaką potrzebuje organizm dla zachowania podstawowych funkcji życiowych, takich jak: obrót metaboliczny składników komórek i utrzymywanie ich stałego składu strukturalnego, zachowanie gradientu stężeń elektrolitów między różnymi przestrzeniami wodnymi ustroju, przekształcanie energii chemicznej w energię zmian bioelektrycznych, praca mechaniczna serca i praca mięśni oddechowych, czynność resorpcyjna i wydzielnicza cewek nerkowych, czynność wydzielnicza komórek gruczołowych i inne (Gawęcki 1998). W celu dokładnego określenia wartości PPM, człowiek musiałby pozostawać w warunkach zupełnego spokoju fizycznego i psychicznego, komfortu cieplnego, nie mniej niż 12h po ostatnim posiłku, i co najmniej po 8 h snu. Ponieważ warunki takie na ogół w życiu nie zachodzą i mogą być stwarzane jedynie w specjalnie zaprojektowanych badaniach, dlatego w praktyce określenie Podstawowej Przemiany Materii zastępuje się najczęściej określeniem Spoczynkowej Przemiany Materii (SPM), której wartość od tej „idealnej” jest na ogół nieco wyższa.
Wielkość PPM (SPM) jest bardzo zróżnicowana i uzależniona od wielu czynników takich jak: rozmiar ciała, wiek, płeć oraz temperatura ciała. Podstawowa przemiana materii jest z reguły najistotniejszym składnikiem całodobowych wydatków energetycznych człowieka.
Do pomiarów natężenia wydatków energetycznych związanych z wykonywaniem różnorodnych czynności wykorzystuje się metody kalorymetrii bezpośredniej i pośredniej. Pierwsza z metod, polegająca na oznaczeniu ilości wydalanego przez organizm ciepła w jednostce czasu, ze względu na wysokie koszty badań i kłopotliwość pomiaru, stosowana jest bardzo rzadko i wyłącznie do celów naukowych. Szerokie zastosowanie praktyczne znajduje natomiast metoda kalorymetrii pośredniej, polegająca na pomiarze objętości zużytego przez organizm tlenu i wytworzonego dwutlenku węgla w jednostce czasu. Na podstawie zmierzonych parametrów respiracyjnych oblicza się ilość wydatkowanej energii. Metoda kalorymetrii pośredniej wykorzystywana jest zarówno do pomiaru wydatków energetycznych związanych z pracą zawodową jak i do określania podstawowej przemiany materii (PPM).
W celu określenia przybliżonej wartości PPM wykorzystywane są także wzory matematyczne. U ludzi zdrowych, przemiana materii jest wielkością względnie stałą i wynosi w przybliżeniu 1 kcal/kg m.c. /godz. Wyliczona w ten sposób wartość może mieć jedynie charakter orientacyjny, gdyż nie uwzględnia takich istotnych czynników jak płeć czy wiek. Dokładniejsze wzory obliczeń podstawowej przemiany materii, zostały opracowane przez zespół ekspertów FAO/WHO/UNU i opublikowane w raporcie: „Energy and Protein Requirements” w 1985 r. (Energy 1985). Zaprezentowany przez WHO sposób obliczania PPM został znowelizowany i przyjęty między innymi w Wielkiej Brytanii (1991) oraz Polsce (1995) (tab.1) (Jeszka 2000)