Witamina C niedobór, normy spożycia i funkcje w organizmie

To chyba jedna z najbardziej popularnych witamin. I jak każdy składnik nieodpowiednio dobranej i suplementowanej diety może pojawić się witamina C niedobór lub przedawkowanie. W związku z tym poznaj jej funkcje w organizmie, normy spożycia i konsekwencje niezbilansowanego odżywiania się.

Witamina C – jej funkcje w organizmie człowieka

Bez wątpienia jedną z najważniejszych funkcji biologicznych witaminy C w organizmie jest biosynteza kolagenu. Białko to występuje w skórze, zębach, kościach, tkance łącznej, chrząstce i rogówce oka. Rola, jaką pełni kwas askorbinowy w biosyntezie kolagenu, polega na jego uczestnictwie w hydroksylacji reszt proliny, lizyny do hydroksyproliny oraz hydroksylizyny. Dlatego też w tych reakcjach dostarcza elektrony enzymom uczestniczącym w hydroksylacji, co skutkuje przekształceniem prokolagenu we właściwy kolagen. Ten jest białkiem włókienkowym z grupy skleroprotein będący głównym składnikiem tkanki łącznej.

Na pewno można stwierdzić, że witamina C odgrywa ważną rolę w utrzymaniu dobrego stanu zdrowia. Podsumowując, bierze udział w:

syntezie kolagenu, hormonów steroidowych i karnityny, co wpływa na przyspieszenie procesu gojenia ran i zrastania się kości,
przemianie aminokwasów,
hamowaniu powstawania nitrozoamin w soku żołądkowym
we wchłanianiu niehemowego żelaza oraz w gromadzeniu tego pierwiastka w szpiku kostnym, śledzionie oraz wątrobie, co zapobiega niedokrwistości,
metabolizmie tłuszczów, a także cholesterolu i kwasów żółciowych,
zachowaniu potencjału oksydacyjno-redukcyjnego w komórce i w transporcie elektronów,
działaniu ochronnym wobec witaminy E,
podnoszeniu odporności organizmu na choroby bakteryjne i wirusowe, ponieważ ma właściwości bakteriobójcze i bakteriostatyczne,
niszczeniu rodnika tlenowego, hydroksylowego, tlenu singletowego oraz nadtlenków.

Witamina C niedobór w organizmie człowieka

Przede wszystkim niedobór witaminy C może spowodować negatywne objawy dla organizmu człowieka. Jak wyjaśnia specjalistka immunologii prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska, witamina C bierze udział w biosyntezie hormonów i enzymów oraz w procesie wchłaniani żelaza. Objawy niedoboru to m.in. zmęczenie, pogorszenie nastroju, krwawienie dziąseł i ból stawów. Problem widać też na paznokciach, na których mogą powstawać pionowe linie lub czerwone plamy.

Pozostałe objawy niedoboru kwasu askorbinowego to: narażenie na stres oksydacyjny, osłabienie naczyń włosowatych i spadek odporności. Dodatkowo również może to wywołać problemy z gojeniem się ran, niedokrwistością, bólem mięśni i stawów. Do tego należy dodać zaburzenia w pracy układu nerwowego, czy pogorszenie kondycji skóry oraz wczesne jej starzenie.

Z pewnością witamina C jako antyoksydant wspiera profilaktykę antynowotworową. Chroni DNA przed uszkodzeniami, opóźnia starzenie, wspiera metabolizm energetyczny na poziomie komórkowym i pracę układu sercowo-naczyniowego.

Witamina C również pozytywnie wpływa na urodę i zdrowie układu kostno-stawowego. Co jest ważne to, iż witamina ta pomaga także w dobrym wchłanianiu wapnia. Kobiety narażone na osteoporozę powinny pamiętać, że w swojej diecie oprócz składników odżywczych bogatych w wapń powinny dostarczyć swojemu organizmowi odpowiednią dawkę witaminy C.

Przedawkowanie witamy C

Przedawkowanie kwasu askorbinowego powoduje nieodwracalne uszkodzenia organizmu człowieka. Nie jest on bowiem w stanie sam syntetyzować witaminy C, dlatego musi być ona dostarczana wraz z pożywieniem. Przyczyną niedoborów mogą być niektóre choroby, takie jak: anoreksja, choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Choroby te zmniejszają zdolność organizmu do wchłaniania składników odżywczych. Eksperci wskazują jednak, że w przypadku osób zdrowych, które normalnie się odżywiają, witamina C niedobór jest rzadkością.

Ponadto normalna, zróżnicowana dieta, jest absolutnie wystarczająca i nie ma uzasadnienia dla suplementowania witaminy C. Jeżeli człowiek odżywia się w sposób zróżnicowany, wystarcza ilość dostarczana z ży

wnością. W polskiej diecie jest wiele warzyw i owoców oraz różnych przetworów zawierających kwas askorbinowy i w związku z tym ilość witaminy C dostarczanej z jedzeniem jest wystarczająca.

Najlepszym dowodem na to jest brak zachorowań na szkorbut. Farmakolodzy twierdzą, że są witaminy, których nadmiar jest groźny. Kumulują się one w organizmie i mogą prowadzić do hiperwitaminozy oraz powikłań. Tymczasem nadmiar witaminy C jest wydalany z organizmu wraz z moczem. Wyjątek stanowi leczenie pacjentów przez dożylne jej podawanie.

Mimo braku naukowych dowodów na skuteczność takiej terapii, wielu pacjentów onkologicznych daje się namówić na zastosowanie u nich alternatywnych terapii antyrakowych takich jak wlewy z witaminą C. W takiej sytuacji jej nadmiar krystalizuje się w nerkach i uszkadza kanaliki nerkowe. To uszkodzenie bardzo często jest nieodwracalne, jak wyjaśniała onkolog dr n. med. Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld.

Witamina C – postać o przedłużonym działaniu

Zwykle w okresie jesienno-zimowym pojawia się witamina C niedobór. Jest to spowodowane np. mniejszą dostępnością świeżych owoców i warzyw. Dlatego sięgamy po suplementy.

Kwas L-askorbinowy w zależności od stężenia wchłania się z przewodu pokarmowego na drodze transportu aktywnego oraz dyfuzji biernej. W charakterystyce produktu leczniczego Rutinoscorbin i Witamina C Forte 500 mg znajdują się informacje o całkowitej wchłanialności. Dodatkowo biodostępność leku wynosi średnio 98,6%. Po doustnym podaniu kapsułek Rutinoscorbin Witamina C Forte maksymalne stężenie w osoczu wynoszące około 2,1 mg/dl jest osiągane po 3 godzinach.

Wysokie stężenie witaminy C w osoczu utrzymuje się przez 12-16 godzin stopniowo opadając do poziomu 1,5 mg/dl. Okres półtrwania w osoczu wynosi około 19 godzin. Viscovich M i wsp. przeprowadził badania porównujące zwykły kwas askorbinowy z postacią o przedłużonym uwalnianiu. Badanie obejmowało grupę 48 mężczyzn, którzy suplementowali witaminę C o niemodyfikowanym uwalnianiu, formę o przedłużonym uwalnianiu lub placebo w dawce 250 mg, dwa razy dziennie przez 4 tygodnie. W rezultacie nie zaobserwowano różnic w zmianie osoczowego stężenia kwasu askorbinowego lub wielkości AUC dla badanych postaci.

Natomiast przy podawaniu suplementów diety zawierających sole nieorganiczne kwasu askorbinowego należy zwrócić uwagę na dawkę składnika mineralnego. Preparaty te zwykle są skojarzone. Z pewnością nie należy przekraczać maksymalnego poziomu spożycia (UL) danych pierwiastków.

Witamina C niedobór, nadmiar a dieta

Dieta bogata w warzywa i owoce z witaminą C to świetna propozycja na cały rok, szczególnie wiosną i w okresie jesienno-zimowym. Jest ona szczególnie istotna ze względu na potrzebę utrzymania wysokiej odporności. W takich okresach występują wzmożone zachorowania. Zatem dobrze funkcjonujący układ odpornościowy jest tarczą ochronną przeciw wirusom i bakteriom. Witamina C bowiem przyswajana w naturalny sposób przez organizm człowieka przyczynia się do wsparcia dobrego zdrowia i samopoczucia. Dlatego warto odpowiednio zbilansować swoją dietę i odżywiać się zdrowo i smacznie. W tym powinniśmy poszukać również rad dietetyka.

Witamina C – normy spożycia

RDA, czyli Zalecane Dzienne Spożycie to szacunkowa ilość witamin i składników mineralnych wystarczająca dla zaspokojenia potrzeb grup ludności. Ilości RDA odnoszące się do poszczególnych witamin i składników mineralnych są określone w Dyrektywie Rady 90/496/EWG z dnia 24 września 1990 r. Poziom zalecanego spożycia (RDA) witaminy C różni się w zależności od wieku, płci i stanu fizjologicznego. Przedstawiono je się w tabeli 1.

Tabela 1. Poziom zalecanego spożycia (RDA) witaminy C w zależności od wieku, płci i stanu fizjologicznego.

Grupa – płeć	Grupa – wiek (lata)	RDA witaminy C na osobę/wiek
Dzieci	1-3	40
Dzieci	4-9	50
Chłopcy	10-12	50
Chłopcy	13-18	75
Dziewczęta	10-12	50
Dziewczęta	13-18	65
Dorośli mężczyźni	powyżej 19 roku życia	90
Dorosłe kobiety	powyżej 19 roku życia	75
Kobiety w ciąży	<19	80
Kobiety w ciąży	≥ 19	85
Kobiety karmiące piersią	<19	115
Kobiety karmiące piersią	≥ 19	120