Dietetyk Łódź – Odchudzanie – Witamina C właściwości, wchłanianie i wydalanie

Witamina C, czyli kwas L-askorbinowy naukowcy zaliczają do najpopularniejszych z witamin. Przeprowadzono już setki badań w zakresie jej właściwości i działania na organizm ludzki zwierzęcy. Mimo to nadal wiele osób uważa ją za niezbędną do zastosowania w pierwszych objawach kataru i przeziębienia.

Szkorbut i witamina C

Skutki niedoboru witaminy C opisywano już w czasach Hipokratesa. Dotyczyły one głównie szkorbutu, czyli gnilca, który jest schorzeniem wielonarządowym. Cierpieli na nią głównie marynarze i więźniowie. Jej główne objawy to: wypadanie zębów, krwawienie z jamy ustnej, bóle mięśni i stawów, osłabienie, słabe gojenie się ran. W dzisiejszych czasach choroba ta jest rzadkością. Niektórzy specjaliści i naukowcy szukali więc przyczyny tej choroby np. w 1928 r. węgierski biochemik Albert Szent-Györgyi wyizolował z papryki kwas askorbinowy i uhonorowano go za to nagrodą Nobla. Okazało się bowiem, że witamina C pomaga w profilaktyce szkorbutu. Badania nad witaminą C są kontynuowane.

Witamin C — budowa i właściwości chemiczne i fizyczne

Witamina C z punktu widzenia chemicznego jest kwasem L-askorbinowym, który jest rozpuszczalnym w wodzie sześciowęglowym ketolaktonem. Strukturą przypomina on glukozę, z której powstaje u większości ssaków. Z badań wynika, że u niektórych naczelnych, w tym i u człowieka, z powodu braku oksydazy L-gulono-γ-laktonowej nie jest możliwa jej synteza w organizmie, stąd niezbędne jest dostarczanie jej w formie pokarmu. Sprawia to, że witamina C jest składnikiem enzogennym.

Związek ten jest antyoksydantem pochodzenia naturalnego. W 1933 roku ustalono wzór strukturalny substancji, w której centrum molekuły stanowi pięcioczłonowy pierścień. Właśnie jego rozpad prowadzi do powstania kwasu szczawiowego oraz kwasu L-treonowego. Nową nazwę witaminy C , czyli kwas askorbinowy ustanowili Szent-Györgyia i W. N. Haworth. Sugeruje ona działanie przeciwszkorbutowe (szkorbut — z łac. scorbutus).

Witamina C wykazuje silne właściwości redukujące, wynikające z posiadania przy węglach C2 i C3 wiązań endiolowych. Utleniona postać witaminy C to kwas L-dehydroksyaskorbionowy, również aktywny biologicznie. Wyizolowana lub syntezowana witamina C jest bezwonnym białym, lub prawie białym krystalicznym proszkiem o delikatnym zapachu. Zmienia on zabarwienie pod wpływem powietrza i światła. Należy ona do grupy witamin rozpuszczalnych w wodzie, ale także dość trudno rozpuszczalnej w 96% etanolu.

Witamina C — wchłanianie i wydalanie

Jak wykazały badania, kwas askorbinowy wchłania się w dwunastnicy i jelicie cienkim w 70–80% spożytej dawki. Natomiast we krwi witamina C wiąże się w 25% z albuminą.

Z badań wnika również, iż największe ilości tej witaminy znajdują się w narządach o dużej aktywności metabolicznej takich jak: w nadnerczach, mózgu, wątrobie, trzustce, grasicy, siatkówce oka, śledzionie, żołądku i w płucach. Dodatkowo kwas askorbinowy ma taką właściwość, że jego nadmiar jest wydalany wraz z moczem i nie jest toksyczny. Z kolei jego wyjątkowo duży nadmiar może powodować dolegliwości układu pokarmowego, w tym głównie nudności, jednak zdarza się to rzadko i przy naprawdę dużych dawkach.

Niektórzy badacze nie zalecają stosowanie większych ilości niż 500 mg/dobę witaminy C. Może ona bowiem przyczynić się do powstania kamieni nerkowych. Jest to częste zjawisko występujące w Stanach Zjednoczonych.

Przyjmowanie doustne wyższych dawek prowadzi do zmniejszenia jej wchłaniania. Powyżej 200 mg proces absorpcji ulega obniżeniu, aby znacząco spaść przy porcji co najmniej 500 mg. Z kolei inni naukowcy dopuszczają 1 g dawkę witaminy C na dobę doustnie, twierdząc, że 1250 mg wchłaniania się w około 33%. Wówczas organizm broni się przed takim maksymalnym wysyceniem tkanek. Powoduje to bowiem ograniczenie zdolności absorpcyjnej jelit oraz zwiększenie wydalania witaminy C przez nerki.

Wśród czynników wpływających na zapotrzebowanie na witaminę C są wiek, płeć i stan fizjologiczny. Jednocześnie uważa się, że większe zapotrzebowanie dotyczy kobiet w ciąży, karmiących oraz palaczy (nawet do 40%).

Witamina C lewoskrętna — hit czy kit?

Bardzo często firmy produkujące suplementy witaminy C oferują sprzedaż lewoskrętnej witaminy C. Należy jednak podkreślić, że coś takiego nie istnieje. Kwas L-(+)-askorbinowy (prawoskrętny) to jedyny związek mający znaczenie biologiczne. Lewoskrętny kwas D-(-)-askorbinowy jest przeciwutleniaczem, używanym do konserwacji żywności i nie jest witaminą. W cząsteczce kwasu askorbinowego są dwa centra chiralne, może więc istnieć on w postaci czterech izomerów. Znak + oznacza, że odchyla on płaszczyzną polaryzacji w prawo, L oznacza, że jest to stereoizomer szeregu L. Powyższa pomyłka wynika z błędnego oznaczenia L do skręcalności optycznej, a nie konfiguracji względnej L/D. Kwas L-(+)-askorbinowy skręca płaszczyznę światła spolaryzowanego zawsze w prawo. Nie zależy to od tego, czy pochodzi ona z owoców, warzyw, suplementów diety, bądź leków.

Sole kwasu askorbinowego tj.: sodowa, wapniowa oraz 6-palmitynian L-askorbylu również są prawoskrętne. Zgodnie z prawem suplementy diety mogą zawierać kwas L-askorbinowy oraz L-askorbiniany: sodu, wapnia, potasu, magnezu i cynku oraz 6-palmitynian L-askorbylu. Przepisy prawne dotyczące leków i suplementów diety nie nakazują podawania na opakowaniach ich skręcalności optycznej, ponieważ jest ona stała dla danego związku.